Ghi-chú: * Hàng sơ-li: hàng rào bằng cây sơ-li ở vùng Quế-sơn. * Áo xi-ta: xi-ta là loại vải thô, nội-hóa, sản-xuất tại vùng liên-khu 5, trong thời-gian chiến-tranh 1946 - 1954. Tâm-sự Từ ngày tố khổ lên men, Việt Minh tới bắt chồng em lên đồn. Ra đi trong buổi hoàng hôn, Em lo thu xếp bán buôn qua ngày. Tới đây nào biết đông tây, Trông lên chỉ thấy núi mây chập-chùng. Phần thời gan dạ nấu-nung, Năm con lẻo đẻo khốn cùng một thân. Ba năm lưu-trú quê người, Ngày đêm vò vỏ nào ai biết mình. Có khi ngồi ngắm trăng thanh, Sau nhà vượn hú, bên đình quạ kêu. Gà hoang tao tác lưng đèo, Canh khuya bó buộc lại về nỉ non. Thân hình ngày một héo hon, Lại thêm công tác dập dồn bên lưng. Có khi lội suối băng rừng, Dân công tiếp vận mấy từng non xanh. Có khi khiêng muối, tải tranh; Khi khu rừng đá, gập gềnh bờ đê. Có khi trong dạ ủ ê, Đường xa chân mỏi, trăm bề khó khăn. Phải lên trú sở phê bằng, Đêm đêm về thấy sao băng ngang trời. Ăn thời củ sắn, củ khoai, Ngọt bùi chỉ có dầu lai, muối vừng. Lưng đèo có đám rau sưng, Em đi em hái ăn lần cho qua. Cuối gềnh ngọn lốt mới ra, Rau xanh mới bén, người xa chưa về. Đầu gềnh có lá mùng tơi, Có chùm me đất lả-lơi bên đường. Dọc gềnh có đám rau mương, Rau trông, rau đợi, rau thương, rau buồn. Lá vàng rơi rụng ngỏ truông, Ba năm rau nhớ ăn mòn tấm thân. Rau xa rồi lại rau gần, Còn chòm rau tảo, rau tần bấy lâu. Có khi ăn phải bạc đầu, Ngâm rau vạn thọ mồi sầu chưa nguôi. Nhớ ai em những bùi ngùi, Trạnh lòng nhớ đến giờ vui thuở nào. Lồng đèn ai mắc lên cao, Nầng hoang ai bới ai đào dưới sâu. Găng này hái để cho nhau,
Mà người năm trước, năm sau vắng rồi. *** "Bó buộc" là tên một loài chim thường kêu vào ban đêm. Thời Việt Minh, tiếng kêu âm vang nghe như " băt quan trói buộc" nên người ta gọi là chim bó buộc.
* Tựa đề do gia-đình tự đặt, bài nầy ghi lại từ ký-ức. ------------------------- GỞI NGƯỜI BẠN CŨ
Hôm qua dẹp lúa đòng đòng, Được tin bác đã vào tròng Việt-Minh. Cũng vì chỉnh-huấn cho nên, Bác tôi, tôi bác mỗi bên một đường. Nhà bác có luống hành hương, Tuy rào dậu kỷ nhưng đường vẫn thông. Gà tôi, gà bác ăn chung, Con tôi, con bác chơi cũng một sân, Khi xa lại có khi gần, Mối tình vẩn giử khăng khăng một niềm. Mà nay bác nở lặng im, Tôi đau bác chẳng đến thăm lấy tình. Nhà tôi thiếu mấy hom tranh, Cho người qua mượn bác đành làm lơ. Con tôi sang bác chơi cờ, Người nhà xuýt chó, giả vờ ra đi. Nhớ xưa tôi bác một thì, Cùng chung lý-tưởng, cùng vì non sông. Người tôi vẩn giử thủy chung, Tình nhà, nợ nước một lòng chẳng sai. Bác nay theo thuyết ngoại-lai, Giang sơn chẳng biết, giống nòi chẳng thương. Bàn thờ bác vứt ra mương, Mồ mả bác xới lấy vườn tăng gia. Nhà bác tôi chẳng dám qua, Trước sao vui vẻ, nay ra tẻ buồn. Lòng tôi vẩn nhớ bác luôn,
Viết thư thăm bác, lệ tuôn mấy hàng. ----------------- |